Governu Estabelese Brigada Ambiental Iha Covalima

COVALIMA—-Governu liu husi Centru Edukasaun Informasaun Ambiental (CEIA) hahu estabelese brigada ambiental iha Covalima ho objetivu ida hakarak atu hodi tau matan ba lixu plastiku sira ne’ebe naklekar iha fatin publiku liliu iha area tasi ibun.

Diretóra Centru Edukasaun no Informasaun Ambiental (CEIA), Amenica Machado Fernandes, hateten durante Timor-Leste hasoru problema ambiental barak tebes, mosu problema bo’ot ida maka kona-ba mudansa klimatika, problema sira nia ne’e mosu kauza menus konsiensia hosi soe foer arbiru, tanba ne’e Sekretaria Estadu Ambiente iha hanoin ida oinsa atu involve juventude sira hodi bele haree ba asuntu ambiental.

“Haree ita nia rai Timor-Leste hasoru problema ambiental barak tebes, hamosu problema bo’ot ida famozu maka mudansa klimatika, ita haree tuir loloos agora tempu udan maibe bai loro, problema sira ne’e nia kauza husi fator prinsipal ne’ebe iha tanba menus konsiensia, entaun se maka tenke hola papel atu bele redus ka resolve problema sira ne’e, komunidade hotu-hotu, ita hotu, sosiedade hotu-hotu iha dever hanesan atu halo protesaun, tamba ne’e maka ita haree iha erra agora ema dehan menus de konsiensia barak liu tanba ita nia jerasaun foun sira ladun tau importansia ba asuntu ambiental, tan ne’e SEA atraves Centru Edukasaun no Informasaun Ambiental iha hanoin ida oinsa atu involve juventude sira hodi bele redus problema ambiental” informa Diretóra Centru Edukasaun no Informasaun Ambiental (CEIA), Amenica Machado Fernandes, informa Diretór Centru Edukasaun no Informasaun Ambiental (CEIA), Amenica Machado Fernandes ba jornalista sira hafoin remata forma ekipa brigada ambiental iha Covalima ne’ebe hala’o iha Tasi-ibun Suku Suai-Loro Postu Administrativu Suai, Kinta (30/03).

Nia haktuir brigada ambiental laos foin primeiru ves estabelese iha Munisípiu Covalima maibe brigada ambiental ne’e ejiste tiha ona iha tinan rua liu ba, iha momentu ne’eba estabelese 150 brigada ambiental sira hala’o atividade barak la halimar, hanesan iha Dili haree iha area kosteira ne’e sira halo jardim Verde, jardim Verde ne’e katak involvementu juventude sira oinsa atu transforma lixu sai kreatividade furak no mos iha valor ekonomia.

Alende ne’e mos brigada ambiental sira hala’o atividade iha area Montana sira involve an oinsa sira atu halo konservasaun ba rai no bee hodi resolve problema ambiente moos.

Nia afira ba tinan ida ne’e SEA atraves Centru Edukasaun no Informasaun Ambiental kontinua fo formasaun ba juventude sira ne’ebe hamahon an brigada ambiental iha Munisipiu Bobonaro, Likisa, Manufahi no mos Covalima ne’ebe total iha tinan ida ne’e fo formasaun ba juventude sira iha brigada ambiental hamutuk ema na’in-200 ne’ebe hamahon an iha brigada ambiental.

Nia dehan SEA liu husi CEIA iha programa sistematika tanba iha tinan 2 liu ba rekrutamentu ka fo formasaun ba juventude sira sai brigada ambiental nivel nasionàl, agora tun ona mai iha nivel munisipiu tinan 2 ka tinan 3 mai ne’e bele ba to’o nivel postu oinsa hakarak juventude bele hola parte hodi haree no sira bele hatene problema ambiente, sira iha abilidade oinsa atu bele resolve problema ambiente.

Pontu Fokal Centru Edukasaun no Informasaun Ambiental Munisípiu Covalima, Virgilio Barreto Mau Loco, haktuir brigada ambiental estabelese ona iha Munisípiu Covalima no hahu ona sira nia atividade iha area tasi ibun Suku Suai-Loro no sei iha planu kontinuasaun iha suku refere maibe ida ne’e depende ba xefe suku hato’o proposta.

Nia afrima programa sira hanesan ne’e sei kontinua hala’o mos ba iha suku sira seluk, programa ne’e iha programa ruanida naran suku Verde no ida seluk naran eskola Verde.

“Eskola Verde ne’e agora daudaun ami hala’o ona iha Postu Administrativu Tilomar iha eskola bazika Central Salele no planu sei jontinua estabelese iha EBC Lontale, Suku Debos, Postu Administrativu Suai, maibe ida ne’e depende ba kriteria sira husi nasional fo no sira mai halo avaliasaun ida ne’ebe loos maka bele liu iha selesaun ne’e” nia dehan.

Entertantu oras ne’e daudaun juventude Covalima hola parte iha brigada ambiental total hamutuk ema na’in-49 mai husi Postu Administrativu 7 iha Munisipiu Covalima no juventude hirak ne’e hola parte iha brigada ambiental hodi estabelese iha Covalima hahu kedas iha tinan 2020 to’o ohin kontinua hala’o serbisu ambiental ho voluntariu.(Azu)

Array